|
Việc phát hành trái
phiếu chuyển đổi (TPCĐ) để tăng vốn đang dần trở thành một kênh huy
động vốn mới đối với nhiều ngân hàng và doanh nghiệp. Tuy nhiên, đầu tư
là có may rủi. Vậy, nhà đầu tư cũng nên thử xem khi nắm giữ loại trái
phiếu này tiềm ẩn những rủi ro gì?
 |
|
Đặt lệnh giá cổ phiếu tại Công ty chứng khoán ACB.
|
Gần đây, thị trường chứng khoán
(TTCK) Việt Nam đã đón nhận một làn sóng đầu tư mới vào TPCĐ của một số
ngân hàng và doanh nghiệp. Điển hình như TPCĐ của Ngân hàng Ngoại
thương (VCB), kế hoạch phát hành 3.000 tỷ đồng TPCĐ của Ngân hàng TMCP
Á Châu (ACB).
Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và
Ngân hàng TMCP Quân Đội (MB) cũng đang triển khai kế hoạch phát hành
TPCĐ. Gần đây, trên thị trường cũng đã chứng kiến sự thành công trong
việc phát hành TPCĐ của Công ty cổ phần Đầu tư hạ tầng kỹ thuật TPHCM
(CII). Như vậy, TTCK VN đã có thêm một sản phẩm mới giúp các nhà đầu tư
lựa chọn. Nhưng đâu là rủi ro mà nhà đầu tư cần lưu ý trong quá trình
đầu tư của mình?
Sự kiện phát hành TPCĐ của VCB đã gây nhiều
tranh cãi về các rủi ro trong việc nắm giữ trái phiếu này. Những tranh
cãi xoay quanh vấn đề rủi ro về giá chuyển đổi do VCB ngay từ đầu mập
mờ không xác định rõ mức giá, kể cả rủi ro về thời gian chuyển đổi phụ
thuộc vào tiến trình cổ phần hóa, thêm vào đó là rủi ro về việc chưa
xác định tỷ lệ chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu… Nói chung, những
rủi ro này các nhà đầu tư trên thị trường đều đã biết. Tuy nhiên, còn
một rủi ro mang tính “kỹ thuật” chưa được nói đến và đang tồn tại do
những bất cập trong vấn đề luật định nhằm bảo vệ quyền lợi các nhà đầu
tư nắm giữ TPCĐ (trái chủ) vào thời điểm chuyển đổi.
Luật pháp ở các nước thường định
nghĩa “vốn cổ phần” là tính trên mệnh giá hoặc vốn tính trên giá bán. Ở
nước ta hiện nay chưa có định nghĩa chính thức về vấn đề này, do đó
trên thị trường thường thấy các công ty phát hành cổ phiếu “thưởng”.
Như vậy, với bất cập này nhà đầu tư sẽ gặp rủi ro trong vấn đề giá cổ
phiếu tại thời điểm chuyển đổi, cho dù tỷ lệ chuyển đổi đã được ấn định
như phương án phát hành TPCĐ của một số ngân hàng và doanh nghiệp.
Thực tế là trước thời điểm chuyển
đổi, các cổ đông hiện hữu của công ty thực hiện phát hành cổ phiếu
“thưởng” từ vốn thặng dư (phần chênh lệch giữa giá bán với mệnh giá cổ
phiếu). Thực chất “kỹ thuật” này không làm tăng giá trị doanh nghiệp,
mà chẳng qua làm tăng số lượng các “tờ giấy”, xét về mặt hạch toán thì
đây là một bút toán chuyển từ tài khoản thặng dư vốn sang vốn điều lệ
mà thôi. Vì thế, việc phát hành cổ phiếu “thưởng” đã làm giá mỗi cổ
phiếu sau khi “thưởng” giảm đi. Cho nên các trái chủ dễ gặp rủi ro về
giá cổ phiếu ngay cả khi biết trước tỷ lệ chuyển đổi.
Nhằm bảo
đảm quyền lợi cho các trái chủ, công ty và các cổ đông hiện hữu nên có
những cam kết nhất định ngay cả khi luật pháp chưa quy định rõ ràng. Có
như thế các nhà đầu tư mới mạnh dạn bỏ vốn ra mua trái phiếu và góp
phần nâng cao tính thanh khoản cho TPCĐ, đồng thời nhà đầu tư có thể
định giá trái phiếu này một cách chính xác và rõ ràng. Xét cho cùng,
nhà đầu tư khi đầu tư vào TPCĐ giống như thực hiện một quyền chọn
(option). Giá trị quyền chọn này phụ thuộc vào tính minh bạch của thông
tin.
Song song với vấn đề trên, nhà đầu tư cần có thêm những
thông tin từ các doanh nghiệp thực hiện những điều khoản hạn chế nào đó
trong thời gian trái phiếu chưa được chuyển đổi. Ví dụ như mức cổ tức
chi trả là bao nhiêu? Cách thức chi trả cổ tức bằng tiền mặt hay bằng
phát hành thêm? Trước thời điểm chuyển đổi, các cổ đông hiện hữu thực
hiện việc chi trả cổ tức bằng cổ phiếu. Điều này chẳng làm tăng giá trị
doanh nghiệp, mà thực hiện đơn giản bút toán chuyển từ lợi nhuận giữ
lại sang vốn điều lệ của doanh nghiệp, nhà đầu tư sẽ nhận được nhiều
“tờ giấy” hơn, do đó giá mỗi cổ phiếu sau khi chia cổ tức giảm đi và
quyền lợi của các trái chủ cũng sẽ giảm xuống.
Trên đây là những
vấn đề mang tính “kỹ thuật” đã làm cho giá cổ phiếu giảm đi một cách cơ
học mà quyền lợi của các cổ đông hiện hữu được nâng lên và lợi ích của
trái chủ đã không chú ý đến. Phải chăng điều này là hiển nhiên khi mà
doanh nghiệp đã thành công trong việc phát hành TPCĐ và không cần thiết
bảo vệ quyền lợi chính đáng cho các trái chủ?
Thạc sĩ LÊ ĐẠT CHÍ (Trường Đại học Kinh tế TPHCM) – SGGP
|
