Hàng tồn kho là gì? 2 Phương pháp kế toán hàng tồn kho nhất định phải biết
Hàng tồn kho là tài sản thiết yếu cho quá trình hoạt động của những doanh nghiệp. Mang lại lợi ích về các hoạt động sản xuất, nhập xuất hàng hóa, sử dụng nguồn vốn đúng chỗ, là tiền đề cho kế hoạch phát triển sản phẩm của doanh nghiệp,… Như vậy hàng tồn kho là gì và đâu là phương pháp kế toán cho hàng tồn kho? Hãy để tapchiketoan giải đáp thắc mắc của bạn thông qua bài viết sau.
1. Hàng tồn kho là gì ?
Căn cứ theo chuẩn mực kế toán số 02 Hàng tồn của Bộ trưởng Bộ Tài chính. Hàng tồn kho là những tài sản sau:
- Được giữ để bán trong kỳ sản xuất, kinh doanh bình thường.
- Đang trong quá trình sản xuất, kinh doanh dở dang;
- Nguyên liệu vật liệu, công cụ dụng cụ để sử dụng trong quá trình sản xuất kinh doanh hoặc cung cấp dịch vụ.
Như vậy hàng tồn kho chính là sự liên kết giữa việc sản xuất và bán sản phẩm và là một bộ phận của tài sản ngắn hạn, có vai trò quan trọng trong việc sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
2. Lưu ý về hàng tồn kho của doanh nghiệp
Theo Thông tư 200/2014/TT-BTC:
- Nếu các thành phẩm dở dang sở hữu thời gian luân chuyển, sản xuất vượt quá một chu kỳ kinh doanh thì không được xếp vào nhóm hàng tồn kho trên Bảng cân đối kế toán mà phải tính là tài sản dài hạn.
- Các thiết bị, vật tư, phụ tùng thay thế được dự trữ với thời gian trên 12 tháng hoặc vượt quá một chu kỳ kinh doanh thì không được tính là hàng tồn kho mà phải xếp vào nhóm tài sản dài hạn trên Bảng cân đối kế toán.
3. Những phương pháp kế toán hàng tồn kho
Theo khoản 13, Điều 23, Thông tư 200/2014/TT-BTC quy định:
Các phương pháp kế toán hàng tồn kho gồm có:
a) Phương pháp kê khai thường xuyên
- Phương pháp kê khai thường xuyên là: phương pháp theo dõi và phản ánh thường xuyên, liên tục, có hệ thống tình hình nhập, xuất, tồn vật tư, hàng hóa trên sổ kế toán. Trong trường hợp áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên, các tài khoản kế toán hàng tồn kho được dùng để phản ánh số hiện có, tình hình biến động tăng, giảm của vật tư, hàng hóa. Vì vậy, giá trị hàng tồn kho trên sổ kế toán có thể được xác định ở bất kỳ thời điểm nào trong kỳ kế toán.
- Cuối kỳ kế toán, căn cứ vào số liệu kiểm kê thực tế hàng tồn kho, so sánh, đối chiếu với số liệu hàng tồn kho trên sổ kế toán. Về nguyên tắc số tồn kho thực tế phải luôn phù hợp với số tồn kho trên sổ kế toán. Nếu có chênh lệch phải truy tìm nguyên nhân và có giải pháp xử lý kịp thời. Phương pháp kê khai thường xuyên thường áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất (công nghiệp, xây lắp…) và các doanh nghiệp thương nghiệp kinh doanh các mặt hàng có giá trị lớn như máy móc, thiết bị, hàng có kỹ thuật, chất lượng cao…
b) Phương pháp kiểm kê định kỳ:
- Phương pháp kiểm kê định kỳ là phương pháp hạch toán căn cứ vào kết quả kiểm kê thực tế để phản ánh giá trị tồn kho cuối kỳ vật tư, hàng hóa trên sổ kế toán tổng hợp và từ đó tính giá trị của hàng hóa, vật tư đã xuất trong kỳ theo công thức:
| Trị giá hàng xuất kho trong kỳ | = | Trị giá hàng tồn kho đầu kỳ | + | Tổng trị giá hàng nhập kho trong kỳ | – | Trị giá hàng tồn kho cuối kỳ |
- Theo phương pháp kiểm kê định kỳ, mọi biến động của vật tư, hàng hóa (nhập kho, xuất kho) không theo dõi, phản ánh trên các tài khoản kế toán hàng tồn kho. Giá trị của vật tư, hàng hóa mua và nhập kho trong kỳ được theo dõi, phản ánh trên một tài khoản kế toán riêng (tài khoản 611 “Mua hàng”).
- Công tác kiểm kê vật tư, hàng hóa được tiến hành cuối mỗi kỳ kế toán để xác định trị giá vật tư, hàng hóa tồn kho thực tế, trị giá vật tư, hàng hóa xuất kho trong kỳ (tiêu dùng cho sản xuất hoặc xuất bán) làm căn cứ ghi sổ kế toán của tài khoản 611 “Mua hàng”. Như vậy, khi áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ, các tài khoản kế toán hàng tồn kho chỉ sử dụng ở đầu kỳ kế toán (để kết chuyển số dư đầu kỳ) và cuối kỳ kế toán (để phản ánh giá trị thực tế hàng tồn kho cuối kỳ).
- Phương pháp kiểm kê định kỳ thường áp dụng ở các doanh nghiệp có nhiều chủng loại hàng hóa, vật tư với quy cách, mẫu mã rất khác nhau, giá trị thấp, hàng hóa, vật tư xuất dùng hoặc xuất bán thường xuyên (cửa hàng bán lẻ…). Phương pháp kiểm kê định kỳ hàng tồn kho có ưu điểm là đơn giản, giảm nhẹ khối lượng công việc hạch toán. Nhưng độ chính xác về giá trị vật tư, hàng hóa xuất dùng, xuất bán bị ảnh hưởng của chất lượng công tác quản lý tại kho, quầy, bến bãi.
Lưu ý: Trong một doanh nghiệp (một đơn vị kế toán) chỉ được áp dụng một trong hai phương pháp kế toán hàng tồn kho: Phương pháp kê khai thường xuyên, hoặc phương pháp kiểm kê định kỳ. Việc lựa chọn phương pháp kế toán hàng tồn kho áp dụng tại doanh nghiệp phải căn cứ vào đặc điểm, tính chất, số lượng, chủng loại vật tư, hàng hóa và yêu cầu quản lý để có sự vận dụng thích hợp và phải được thực hiện nhất quán trong niên độ kế toán.
