Hạnh phúc là biết quan tâm tới người khác

Hạnh phúc là biết quan tâm tới người khác
TCKT cập nhật: 02/06/2006

post-1150-1106962671 Không chỉ là đồ chơi, Slinky còn dùng trong giờ vật lý để minh họa các tính chất chuyển động sóng (wave properties), sóng âm thanh và sóng quang (sound and light waves, ảnh 1), lực hướng tâm (centripetal force, ảnh 2), v.v…

Nó cũng dùng trong máy hái quả hồ đào pecan, làm ăng-ten, vật trang trí, và nhiều công dụng khác. Khi đặt trên một mặt phẳng nghiêng 240 Slinky có thể “bước” xuống mặt dốc (ảnh 3). Slinky được in trên tem (ảnh 4) và “bà mẹ” của nó (ảnh 5) được công nghiệp đồ chơi Mỹ vinh danh trong tòa nhà “The Toy Industry Hall of Fame” năm 2001.

Đang học ngành giáo dục thiếu nhi ở Viện đại học bang Pennsylvania cuối những năm 30 thế kỷ trước, Betty gặp Richard James, một kỹ sư bảnh trai. Họ kết hôn rồi dọn tới thành phố Philadelphia (bang Pennsylvania), là nơi Richard làm việc cho một xưởng đóng tàu. Một hôm (1943), sau khi tình cờ quan sát cái lò xo thép từ trên bàn lăn xuống sàn, những vòng xoắn uyển chuyển rất vui mắt, ông mang nó về trao cho vợ: “Anh nghĩ có thể làm cái này thành đồ chơi, nhưng chưa biết gọi là gì.” Richard bỏ ra hai năm để hoàn thiện cái lò xo thành món đồ chơi, còn Betty mầy mò trong các từ điển rồi đặt tên nó là “Slinky” – một từ Thụy Điển có nghĩa là uyển chuyển, uốn lượn mềm mại.

Thoạt đầu họ làm được 400 Slinky nhưng chẳng ai chú ý. Mùa Giáng sinh năm 1945 cửa hàng tổng hợp Gimbels ở Philadelphia dành cho hai vợ chồng một buổi tối để biểu diễn món đồ chơi. Betty nhờ một người bạn ghé vào, giả làm khách mua, tạo sự hiếu kỳ cho những người đang ở gần quầy hàng. Chiêu này hiệu nghiệm không ngờ, số hàng tại quầy bán sạch trong 90 phút!

Hai vợ chồng bỏ ra 500 đô la làm vốn lập công ty dây thép và lò xo James Spring & Wire và sản xuất Slinky hàng loạt. Rồi họ lập công ty James Industries (1956). Khoảng 1960, bỗng dưng Richard đem hiến tài sản cho một giáo phái bên Bolivia (Nam Mỹ), và sang đó ở cho tới khi chết (1974), bỏ mặc vợ và sáu đứa con nhỏ tự xoay xở với cuộc sống. Trắng tay, Betty dọn tới Hollidaysburg (bang Pennsylvania), một thị trấn nhỏ lọt thỏm trong vùng núi Allegheny. Dân địa phương đôn hậu hết lòng giúp đỡ vì họ cũng cần có việc làm, và bà thuê hơn 24.000m2 đất lập nhà máy chỉ tốn… 1 đô la! Dần dần công ty James Industries hồi phục từ con số không. Ngày nay đã có trên 250 triệu Slinky bán ra khắp thế giới. Mỗi cái lò xo cần một sợi thép dài 24m; tính ra trong hơn nửa thế kỷ hoạt động Betty đã dùng hết 50 ngàn tấn thép, kéo được khoảng 5 triệu km thép. Bà không công bố doanh số hàng năm nhưng cuối thế kỷ trước tổ chức “the Standard&Poor’s Register” ước lượng từ 5 tới 10 triệu đô la.

Nhiều tập đoàn muốn mua lại bản quyền Slinky nhưng Betty không chịu, dẫu rằng bà có thể ẵm số tài sản kếch sù và sống an nhàn với tuổi già. Các công ty thường có xu hướng lập nhà máy ở thế giới thứ ba để trả nhân công giá rẻ, nhưng Betty thì không. Nhớ thuở sa cơ thất thế lại được người dân Hollidaysburg mở lòng đến với bảy mẹ con, bà nói với Jeanne Marie Laska của tạp chí The Washington Post (1993): “Những người làm việc ở đây rất tốt, và nhà máy chúng tôi là miếng cơm của họ. Tôi phải nghĩ tới họ.” Bà vẫn giữ y kích cỡ ban đầu của Slinky, vẫn dùng đúng loại thép tốt đã chọn từ buổi khai sinh ra nó, cũng không tìm cách tăng giá món hàng. Lúc mới ra đời, giá lẻ 1 đô la, sau hơn nửa thế kỷ, giá lẻ vẫn chưa tới 2 đô la. Bà giải thích: “Nó là đồ chơi trẻ con, thì hãy làm cho người ta dễ mua.” Không muốn mở mang quy mô công ty, bà nói (1993): “Chúng tôi thích cung cách như hiện nay. Slinky là một đứa trẻ, và bạn đừng bóc lột trẻ con của mình.”

Tuổi ngoài 70, sáng nào Betty cũng đến nhà máy, nơi có hàng trăm người làm việc theo ca suốt ngày đêm để làm ra mỗi ngày hơn 30.000 Slinky mới đủ cung cấp cho cả thế giới. Khi thừa nhận “Tôi đã có mọi thứ tôi cần. Tôi hạnh phúc”, Betty bày tỏ cùng Jeanne: “Người hạnh phúc là người quan tâm tới người khác, đó là điều hệ trọng. (…) Yêu thương và được thương yêu. Tôi chẳng thể nào nghĩ tới việc chi quan trọng hơn. – Happy people are people who focus on what’s important: other people. (…) Being loving and being loved. I can’t think of anything more important.

(Theo TCKTPT)